معادلات قدرت در محیط امنیتی قفقاز جنوبی

در دهه پایانی قرن بیستم خلأ قدرت ناشی از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در کنار اختلافات سرزمینی برخی اقوام با صورت‌بندی متکثر قومی‌ـ‌مذهبی و فقدان توسعه سیاسی موجب شد منطقه قفقاز جنوبی با ساختاری آنارشیک شکل گیرد. منطقه‌ای با سه جمهوری مستقل آذربایجان، ارمنستان و گرجستان، که با تداوم ناپایداری امنیتی همراه با عدم شکل‌گیری یک رژیم امنیتی مشترک نفوذ بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی را در روند تحولات منطقه در پی داشته است. در این میان، منافع و اهداف متعارض بازیگران منطقه‌ای همچون روسیه، ایران، ترکیه و نیز بازیگران فرامنطقه‌ای از جمله ایالات متحده، ناتو و رژیم صهیونیستی محیط امنیتی قفقاز جنوبی را با چالش‌های جدیدی از رقابت ژئوپلیتیک مواجه کرده است. این در حالی است که قفقاز به‌‌رغم چالش‌های سیاسی‌ـ‌‌امنیتی، به لحاظ منابع انرژی و ترانزیت آن و اهمیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک از جایگاه بالایی در معادلات سیاست بین‌الملل برخوردار می‌باشد. مقاله حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌ای و رویکرد توصیفی‌ـ‌‌تحلیلی و با هدف بررسی آثار رقابت بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی در قفقاز جنوبی به این پرسش می‌پردازد که رویکردهای راهبردی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای چه تاثیری بر مسائل امنیتی حوزه قفقاز جنوبی بر جای گذاشته است؟ به نظر می‌رسد طی دو دهه اخیر در محیط امنیتی قفقاز جنوبی رقابت منفی بین بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تشدید یافته و این امر باعث تداوم بی‌ثباتی در این حوزه راهبردی شده است.